Op vrijdag 4 en zaterdag 5 oktober 2024 organiseerde de Nederlandse Vereniging voor Hypnose (NVvH) een symposium, om onderzoekers en therapeuten samen te brengen ter verkenning van de interactie tussen psychedelische en hypnotische therapieën. Centraal stond de vraag hoe interacties met patiënten in niet-alledaagse bewustzijnstoestanden het therapeutische proces beïnvloeden.

Op vrijdag 5 oktober werd afgetrapt met Professor Dirk Revenstorf. Na een introductie over hypnose, het hypnotisch bewustzijn besprak hij de therapeutische effecten van ketamine, waaronder de mogelijkheid om na slechts één sessie significante doorbraken te bereiken. Revenstorf stelt dat ons brein een concept maakt van de wereld om ons heen, onszelf en onszelf in die wereld. Deze concepten helpen ons in het leven van alledag. Veel van deze concepten zijn gemaakt in onze jeugd; in de loop van het leven moeten we deze concepten soms herzien, maar omdat ze gebaseerd zijn op vele oude veronderstellingen, is dat lastig. Dat betekent dat in de psychotherapie dimensies moeten worden toegevoegd om tot oplossingen te komen. Hij benadrukte dat ketamine zorgt voor ‘chaos’ in de hersenen, waardoor een basis geschapen wordt waarin verandering kan plaats vinden. Door de chaos (‘entropie’) is het mogelijk om informatie anders te ordenen.  

Vervolgens werd een met deze methode toegepaste behandeling vertoond. De video van een daags ervoor opgenomen sessie met een Nederlandse patiënt met een matig ernstige depressie volgde de behandeling met een lage dosis ketamine per infuus, waarbij tijdens deze behandeling de patiënt een hypnotisch script te horen kreeg dat door Revenstorf op het verhaal van de patiënt geconstrueerd was. In het script waren de elementen van een klassiek hypnotisch script opgenomen te weten inductie, verdieping, utilisatiefase met diverse metaforen en voor de deductie een posthypnotische suggestie. Deze video gaf een hele heldere inkijk in deze potentieel veelbelovende combinatie van psychedelica met psychotherapie hypnotische technieken.

Vervolgens besprak Professor Giuseppe de Benedittis de noodzaak van gedegen onderzoek naar hypnose. Hypnosis is wordt nog steeds onvoldoende toegepast; we hebben dus goed onderzoek nodig dat voldoet aan eisen, waarbij specifieke eisen werden besproken om de betrouwbaarheid van studies te verbeteren. Dit omvat onder andere het vooraf registreren van studies, randomisatie en zorgvuldige documentatie van procedures.

Professor Rupert McShane, hoofd van Oxfordshire ECT en Ketamine kliniek, besprak zijn ervaringen met de behandeling van depressieve patienten met ketamine. Hierbij wordt geen psychotherapeutische interventie gedaan. Ketamine werkt, maar moet wel bij herhaling gegeven worden. Het is nu de vraag of de gecombineerde interventie beter is dan een van de interventies apart.

Op zaterdag 5 oktober vond het symposium plaats met meerdere sprekers. De drie eerste sprekers (Giuseppe de Benedittis, Devin Terhune en Etzel Cardena) gaven ieder hun visie op onderliggende fenomenen als placebo, suggestie en bewustzijn. Suggestibiliteit en de kracht van metaforen spelen een belangrijke rol in het succes van therapieën met hypnose en psychedelica. Een effectieve metafoor omvat elementen van analogie, transformatie en soms ook onverwachte elementen om het brein actief te betrekken.

Hierna bespraken Dr. Jeanine Kamphuis, Dr. Metten Somers, Tijmen Bostoen, Giorgio Mauro, Liam Modlin en Joost Breeksema hun inzichten in de werking van psychedelica (ketamine, psilocybine, MDMA, en de hierbij meespelende factoren als set en setting, betekenisverandering en behandelrelatie.

De deskundigen benadrukten het belang van verwachtingen, stilte en privacy tijdens therapieën met ketamine en psychedelica. Voor een effectieve therapie moet rekening worden gehouden met de psychologische ondersteuning en het omgevingsgevoel (‘set and setting’).

Joost Mertens gaf een overzicht van hypnose en hypnotiseerbaarheid; een beknopte geschiedenis, de wetenschappelijke achtergrond van deze begrippen en de recente meetmethoden ervan. In een slotdiscussie tussen dagvoorzitter Eric Vermetten, samen met psychotherapeut Jan Olthoff, werd een brug geslagen tussen deze velden van kennis.

De overeenkomsten tussen psychedelische ervaringen en hypnose werden hierin belicht. Beiden kunnen leiden tot verandering in zelfbeeld, tijdbesef, en sensorische waarnemingen. Hypnose lijkt de kans op een gecontroleerde ervaring te vergroten, terwijl psychedelica vaak moeilijker te controleren zijn, maar ook langdurige positieve effecten kunnen hebben.

Conclusie

Integratie van hypnose en psychedelische therapieën kan het therapeutisch effect vergroten door controle te bieden over de ervaring en door een toegang te bieden tot diepere, ongestructureerde aspecten van het zelf. De combinatie van beide modaliteiten blijkt waardevol in het omgaan met trauma en het bevorderen van psychologische groei.

Meer toegepast onderzoek is nodig om deze veelbelovende therapieën, en met name de combinatie van psychedelica en psychotherapie, verder aan te tonen.